ΘΕΜΑ Β
Ι. α) Το αυτί είναι υπεύθυνο για την αίσθηση της ακοής και την αίσθηση της ισορροπίας.
Τα υποδεκτικά όργανα για τη λειτουργία της ακοής και της ισορροπίας αποτελούνται κυρίως από τριχοφόρα κύτταρα και ανήκουν στους μηχανοϋποδοχείς. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 180)
β) Το αυτί αποτελείται από τρία τμήματα: το εξωτερικό, το μέσο και το εσωτερικό αυτί.
Τα υποδεκτικά όργανα για τη λειτουργία της ακοής και της ισορροπίας εντοπίζονται στο εσωτερικό αυτί. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 180)
γ) Τελικά, διεγείρονται τα ειδικά τριχοφόρα κύτταρα στο όργανο του Corti. Από αυτά ξεκινούν νευρικές ώσεις, οι οποίες φτάνουν μέσω του κοχλιακού νεύρου στο φλοιό του εγκεφάλου (κροταφικός λοβός) και ερμηνεύονται ως ήχος. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 182)
δ) Το μέσο αυτί αποτελείται από την τυμπανική κοιλότητα, τον τυμπανικό υμένα και τρία ακουστικά οστάρια: τη σφύρα, τον άκμονα και τον αναβολέα. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 181)
====
ΙΙ. α) Οι ομάδες αίματος καθορίζονται από την παρουσία ή μη ειδικών αντιγόνων στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων. Με βάση τα αντιγόνα αυτά, έχουν προσδιοριστεί τέσσερις ομάδες αίματος, οι Α, Β, ΑΒ, Ο (σύστημα ΑΒΟ). (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 64)
β) Στο πλάσμα των ατόμων με ομάδα αίματος Α κυκλοφορούν αντισώματα έναντι του αντιγόνου Β, τα αντί-Β. Τα αντισώματα αυτά ονομάζονται συγκολλητίνες.
Η παρουσία αντιγόνου συγχρόνως με το αντίστοιχο αντίσωμα έχει ως αποτέλεσμα την αντίδραση αντιγόνου - αντισώματος, επομένως δεν μπορεί να υπάρχει στο πλάσμα του αίματος ατόμων με ομάδα αίματος Α, η συγκολλητίνη έναντι του αντιγόνου Α, αντί-Α. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 64-65)
γ) Για το χαρακτηρισμό και την ταξινόμηση του αίματος ενός ατόμου, εκτός από το σύστημα ΑΒΟ, λαμβάνεται υπόψη και ο παράγοντας Rhesus (Rh). Ο παράγοντας Rhesus είναι μία πρωτεΐνη που μπορεί να υπάρχει ή όχι στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων ενός ατόμου. Τα άτομα που έχουν αυτή την πρωτεΐνη χαρακτηρίζονται ως Rhesus θετικά (Rh+), ενώ εκείνα που δεν την έχουν ως Rhesus αρνητικά (Rh-). Αν αυτή η πρωτεΐνη ενεθεί σε άτομο Rh-, προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων αντι-Rh.
Ο παράγοντας Rh μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην περίπτωση που η μητέρα είναι Rh- και ο σύζυγος της Rh+. Στην περίπτωση αυτή το παιδί που θα γεννηθεί μπορεί να κληρονομήσει τον παράγοντα Rh από τον πατέρα και να γίνει Rh+. Η μητέρα έχει αρκετές πιθανότητες να αναπτύξει αντισώματα έναντι του παράγοντα Rh. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 65)
δ) Η παρουσία αντιγόνου συγχρόνως με το αντίστοιχο αντίσωμα, που θα μπορούσε να συμβεί κατά τη διάρκεια μη επιτρεπτών μεταγγίσεων, έχει ως αποτέλεσμα την αντίδραση αντιγόνου-αντισώματος, γεγονός, που προκαλεί συγκόλληση των ερυθροκυττάρων. Η κυκλοφορία του αίματος στην περίπτωση αυτή σταματά και ακολουθεί αιμόλυση, που συνεπάγεται το θάνατο του ατόμου. Για να μη συμβεί αιμοσυγκόλληση, πρέπει κατά τις μεταγγίσεις να δίνεται προσοχή, ώστε το αίμα του δότη να μην περιέχει συγκολλητινογόνα αντίστοιχα με τις συγκολλητίνες του δέκτη. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 65)
===========
ΘΕΜΑ Δ
Ι. Η υψηλής ευκρίνειας όραση εξαρτάται από τον ακριβή σχηματισμό του ειδώλου του παρατηρούμενου αντικειμένου πάνω στον αμφιβληστροειδή. Για να γίνει εστίαση του αντικειμένου, είναι απαραίτητο οι ακτίνες του φωτός που εισέρχονται στο οφθαλμό να διαθλαστούν. Η διάθλαση του φωτός επιτυγχάνεται με τη διέλευση των ακτινών από τον κερατοειδή, το υδατοειδές υγρό, τον κρυσταλλοειδή φακό και το υαλώδες σώμα (διαθλαστική συσκευή του οφθαλμού).
Ο κερατοειδής χιτώνας (είναι διαφανής με μεγάλη κυρτότητα), το υδατοειδές υγρό (ένα διαφανές υγρό), ο κρυσταλλοειδής φακός (ικανότητα μεταβολής της κυρτότητάς του) και το υαλώδες σώμα (ένα παχύρρευστο υγρό) βοηθούν στην εστίαση των φωτεινών ακτίνων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (περιέχει τροποποιημένα νευρικά κύτταρα με φωτοευαίσθητες χρωστικές), που επενδύει το εσωτερικό του οφθαλμικού βολβού.
Άρα ο οφθαλμικός βολβός είναι κατασκευασμένος ώστε να επιτρέπει στο φως να διασχίζει το μάτι για να φθάσει στον αμφιβληστροειδή χιτώνα και να διεγείρει τα φωτοϋποδεκτικά κύτταρα. Πρέπει, δηλαδή, να διαθέτει δομές που να :
- είναι διαφανείς για να μην εμποδίζουν τη διέλευση του φωτός (κερατοειδής χιτώνας, υδατοειδές υγρό, κρυσταλλοειδής φακός, υαλώδες σώμα),
- εστιάζουν το φως στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδή χιτώνα χάρη στην κυρτότητά τους (κερατοειδής χιτώνας, κρυσταλλοειδής φακός). (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 173, 175, 187)
ΙΙ. Στην ίριδα υπάρχουν λείες μυϊκές ίνες, οι οποίες μεταβάλλουν τη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού και συνεπώς την ένταση του φωτός που φτάνει στα φωτοευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς. Το έντονο προκαλεί, αντανακλαστικά, τη μείωση της διαμέτρου της κόρης του οφθαλμού, ενώ, αντίθετα, το ασθενές φως την αύξηση.
Για την εστίαση αντικειμένων που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 6 m είναι απαραίτητη η αύξηση της κυρτότητας του κρυσταλλοειδούς
φακού, και αυτό επιτυγχάνεται με σύσπαση των μυών του ακτινωτού σώματος. Η ικανότητα μεταβολής της κυρτότητας του κρυσταλλοειδούς φακού ονομάζεται προσαρμογή. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 175)
Σχολιάστε...