ΘΕΜΑ Β
Ι. α) Τόσο ο εγκέφαλος όσο και ο νωτιαίος μυελός περιβάλλονται από τρεις προστατευτικές μεμβράνες, τις μήνιγγες. Ανάμεσα στις δύο εσωτερικές μήνιγγες (υπαραχνοειδής χώρος) κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό κυκλοφορεί, επίσης, στον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού και στις κοιλίες του εγκεφάλου, τέσσερις κοιλότητες στο εσωτερικό του εγκεφάλου, στις οποίες παράγεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, και επικοινωνούν με τον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 150)
β) Εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου, τα κέντρα, είναι υπεύθυνες για
- τις αισθήσεις,
- την αντίληψη,
- τον έλεγχο και το συντονισμό των μυϊκών κινήσεων και
- τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες.
Στον εγκέφαλο εντοπίζονται επίσης κέντρα και νευρικές οδοί, που σχετίζονται
- με τη ρύθμιση της δραστηριότητας των σπλάχνων. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 152)
γ) Ο εγκέφαλος χωρίζεται ανατομικά σε τρεις περιοχές: στα εγκεφαλικά ημισφαίρια, στο στέλεχος και στην παρεγκεφαλίδα. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 152)
====
ΙΙ. α) Το αισθητήριο της όσφρησης είναι ο οσφρητικός βλεννογόνος, που καλύπτει εσωτερικά το πάνω τμήμα της ρινικής κοιλότητας.
Τα ειδικά όργανα της γεύσης είναι οι γευστικοί κάλυκες. Βρίσκονται κυρίως στις αναδιπλώσεις του βλεννογόνου της γλώσσας (γευστικές θηλές) και, σε μικρότερους αριθμούς, στον ουρανίσκο και στο φάρυγγα. Οι γευστικοί κάλυκες αποτελούνται από στηρικτικά και ειδικά υποδεκτικά τριχοφόρα κύτταρα (50-150 ανά κάλυκα). (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 185-186)
β) Οι νευρικές ώσεις μεταφέρονται, μέσω του οσφρητικού νεύρου, στο κέντρο της όσφρησης στη βάση του κροταφικού λοβού. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 185)
γ) Η νευρική ώση, μέσω της γευστικής οδού, μεταφέρεται αρχικά στο θάλαμο και καταλήγει στο κέντρο της γεύσης (βρεγματικός λοβός). (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 186)
δ) Πιστεύεται ότι υπάρχουν τέσσερις, τουλάχιστον, ομάδες υποδοχέων που είναι υπεύθυνες για την ανίχνευση των τεσσάρων βασικών γεύσεων: του γλυκού, του πικρού, του ξινού και του αλμυρού. Κύτταρα της καθεμίας από τις ομάδες των υποδοχέων βρίσκονται σε υψηλή συγκέντρωση σε συγκεκριμένες περιοχές της γλώσσας. Όπως και στην όσφρηση, η πολυπλοκότητα των γευστικών αισθημάτων είναι το αποτέλεσμα διέγερσης μιας ή περισσότερων ομάδων γευστικών υποδοχέων.
Οι υποδοχείς της γεύσης εξοικειώνονται ταχύτατα με τις χημικές ενώσεις που ανιχνεύουν. Η «απώλεια της γεύσης» μπορεί να αποφευχθεί, αν η τροφή μετακινείται σε όλη την επιφάνεια της γλώσσας, έτσι ώστε να διεγείρει διαφορετικούς, κάθε φορά, υποδοχείς. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 186)
===========
ΘΕΜΑ Δ
Ι. Το αίμα φεύγοντας από την καρδιά έχει τις εξής κατευθύνσεις :
- προς το άνω μέρος του σώματος,
- προς το κάτω μέρος του σώματος και
- προς τους πνεύμονες
Οι αρτηρίες έχουν παχύτερα τοιχώματα και μικρότερη εσωτερική διάμετρο από τις φλέβες και περισσότερο μυϊκό ιστό. Το αίμα στις αρτηρίες, επειδή κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα, εμφανίζει μεγαλύτερη πίεση (110-150 mmHg) απ' ό,τι στις φλέβες (80 mmHg).
Δύο είναι οι μεγαλύτερες αρτηρίες του σώματος, η πνευμονική αρτηρία που στέλνει το αίμα προς τους πνεύμονες και η αορτή που στέλνει το αίμα προς την περιφέρεια του σώματος. Όλες οι άλλες είναι διακλαδώσεις των παραπάνω αρτηριών. Τα αρτηρίδια είναι διακλαδώσεις των αρτηριών.
Επομένως, χρειάζονται λίγα αγγεία, που θα εξασφαλίζουν την πορεία του αίματος προς τις τρεις παραπάνω κατευθύνσεις. Αφετέρου, η ποσότητα του αίματος που φεύγει προς κάθε κατεύθυνση είναι μεγάλη, αφού μετά και μέσω των αρτηριδίων θα διαμοιραστεί στους διάφορους ιστούς. Άρα χρειάζονται αγγεία μεγάλης διαμέτρου για να χωρέσουν την απαραίτητη ποσότητα αλλά και να αντέξουν στην πίεση που το αίμα ασκεί στα τοιχώματα των αγγείων. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 47, 50)
ΙΙ. Η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αγγείων μειώνεται, καθώς το αίμα κινείται από τις αρτηρίες προς τα αρτηρίδια και τα τριχοειδή. Στην περιοχή των φλεβών ελαχιστοποιείται. Η πτώση αυτή της πίεσης, οφείλεται στην τριβή μεταξύ αίματος και τοιχωμάτων των αγγείων. Η πίεση του αίματος είναι υπεύθυνη για την ταχύτητα ροής του αρτηριακού αίματος. Η ταχύτητα αυτή ελαχιστοποιείται στην περιοχή των τριχοειδών, και διευκολύνεται έτσι η ανταλλαγή ουσιών μεταξύ τριχοειδών και των κυττάρων των ιστών. Στη συνέχεια η κίνηση του φλεβικού αίματος επιτυγχάνεται με τη συστολή των σκελετικών μυών.
Επομένως, η ύπαρξη πολυάριθμων αγγείων βοηθά,
- στη μεταφορά των θρεπτικών ουσιών σε όλα τα κύτταρα των ιστών του οργανισμού, τροφοδοτώντας τα με τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται, και στην απομάκρυνση από αυτά των αχρήστων ουσιών που έχουν παραχθεί με το μεταβολισμό,
- στη μείωση της πίεσης του αίματος, που οφείλεται στην τριβή μεταξύ αίματος και τοιχωμάτων των αγγείων, έτσι ώστε να μειωθεί η ταχύτητα ροής του και να διευκολύνεται η ανταλλαγή ουσιών μεταξύ των τριχοειδών και των κυττάρων των ιστών. (Σχολικό Βιβλίο, σελ. 50)
Σχολιάστε...